U podnoju Karpata i
Homoljskih planina, na ulasku u Đerdapsku klisuru, u zagrljaju plavog
Dunava i zlatonosnog Peka nalazi se Veliko Gradite - nazvano i
predvorjem Đerdapa.
Optina Veliko Gradite nalazi se u severoistocnom delu Srbije i pripada
Podunavskom regionu [Branicevski okrug] Prostire se na povrini od 344
km2.
Na teritoriji optine ivi oko 27.000 stanovnika smetenih u 26 naselja.
Sedite optine je Veliko Gradite koje broji oko 6.500 stanovnika i
predstavlja administrativni, privredni i kulturni centar optine. Na
privremenom radu u inostranstvu nalazi se preko 5.000 gradjana [uglavnom
u zemljama zapadne Evrope].
Veliko Gradite se na zapadu granici sa optinom Malo Crnice, na
jugoistoku sa optinom Kucevo, a na istoku sa optinom Golubac, Na
severu je optina omedena Dunavom koji je u duini od 20 km razdvaja od
susedne Rumunije.
Junim delom optine prolaze magistralni put Beograd-Kladovo i
eleznicka pruga. Od Beograda je udaljena oko 110 km, samo sat vonje.
Ipak, glavna komunikacijska veza Velikog Gradita sa ostalim gradovima
je magistralni put Beograd-Đerdap.
Veliko Gradite je i sa
ostalim okolnim gradovima povezano dobrim asfaltnim saobracajnicama.
Veliko Gradite je pristanite za sve strane brodove koji Dunavom dolaze
iz crnomorskih luka na putu za Bec i obratno. Nadamo se da ce ovaj grad
kao luka puno dobiti na znacaju kada bude proradio kanal
Dunav-Rajna-Majna. U Graditu je i carinarnica, pa je i to razlog da sve
bele lepotice na svom putu obavezno, krace ili due, zastanu u njemu.
Kod Velikog
Gradita uliva se i reka Pek u Dunav. Izgradnjom HE Đerdap i podizanjem
nivoa Dunava, na ucu Peka formirao se zaliv koji je vrlo brzo postao
veliko stanite za mnoge pticje vrste. Od Velikog Gradita, pored Dunava
do uca Peka, pa i dalje uzvodno, izgraden je odbrambeni nasip koji je
istovremeno i lepo etalite obalom Dunava.
Veliko Gradite se nalazi na nadmorskoj visini od 81 metra. U pogledu
reljefa podrucje optine je preteno ravnicarsko jer preko 60% cine
ravnice. Vie breuljkasto zemljite cini 25%, a brdsko podrucje samo
15% ukupne povrine. Najvia uzvisica je Lipovacka, visoka 362 metra, a
najnia tacka je uce Peka sa nadmorskom visinom od 68 metara. Najveci
deo povrina je obradivo zemljite sa batama, oranicama i vinogradima.
Nekada je ovaj kraj bio veoma bogat umama. Medutim, one danas zahvataju
jedva oko 200 hektara. Preovladava relativno mlada bagremova uma. Po
njoj i i poznato izletite Beli Bagrem dobilo ime. Od sela Rama preko
Zatonja, Velikog Gradita i Poeena do Golupca prostire se
Ramsko-golubacka pecara ukupne duine 70 kilometara. Optina obiluje i
brojnim lovnim terenima u kojima preovladava niska divljac, a u izobilju
ima i pernate divljaci.
Klima je ovde umereno-kontinentalna s dugim toplim letima i relativno
visokim temperaturama. Veliko Gradite je tokom jula i avgusta cesto
najtopliji grad u zemlji. Najtopliji mesec je, svakako, juli sa srednjom
temperaturom od preko 25°C.
Topografski poloaj, pecani rt koji se upire u Dunav, okolne mocvare i
Pek, u znacajnoj meri odredivali su mesto i znacaj ovog grada. To je
jedino gradsko naselje u Srbiji koje u svom nazivu sadri, ne samo pojam
naselja-tvrdave, vec i naznaku da je to i u prolosti bilo vece
utvrdenje oko koga se razvio sam grad.
Manastir Nimnik ili Stari Marijanski manastir
Manastir Nimnik ili Stari Marijanski manastir nalazi se u hrastovoj sumi
sela Kurjace. Posvecen je prazniku prenosa mostiju Sv. oca Nikolaja,
koji se slavi 22/9. maja. Do manastira se dolazi iz Pozarevca putem za
Veliko Gradiste preko sela Majilovac. Iz centra Majilovca skrece se levo
prema selu Kurjace, 6 km do manastira solidnim putem. Postoje oznake kod
svakog skretanja do samog manastira.Vreme nastanka Nimnika kao metoha
starog manastira Ravanice prema povelji Kneza Lazara, datira pre 1389
god. odnosno kosovske bitke. Kao ktitor manastira navodi se vojvoda
Kneza Lazara, Bogosav koji se pominje u narodnoj pesmi "Knez Bogosav i
Starina Novak".
Za vreme Karadjordja, 1813 god.od strane Turaka, manastir je bio
opljackan, spaljen i do temelja srusen. Obnovio ga je Knez Milos, 1825
god uz narodnu pomoc.Negde izmedju 1851-1852 u manastiru je bila skola u
kojoj su predavali kaludjeri. Druga obnova bila je 1891.god.Manastir
Nimnik ima dve kapele. Prva se zove Svetinja i nalazi se na grobu
devojcice koju su prema predanju ubili Turci zato sto nije htela da im
pokaze put za manastir. Upitana ona im je na vlaskom odgovorila"niscu
nimnik"- ne znam nista.
Prema ovom predanju manastir je dobio ime Nimnik.Druga kapela se nalazi
u manastirskom konaku i posvecena je Pokrovu Presvete Bogorodice.crkva
manastira Nimnik zidana je od kamena. Na njenoj fasadi se mogu videti
uzidani ornamentisani kameni blokovi koji poticu sa rusevina starog
rimskog grada Viminacijuma koje se nalaze u blizini. Prema popisu iz
1851 god. crkva nije imala freske, vec je unutrasnjost hrama bila
omalterisana i okrecena sve do 1996 god. kada je pocelo veliko
renoviranje crkve i zivopisanje koje je zavreseno 1998.god. U svojoj
dugoj proslosti manastir Nimnik je skoro stalno bio u ulozi parohiske
crkve. Godine 1936
manastir Nimnik pretvoren je u zenski manastir i takav je do danasnjih
dana. Aktivan je i o njemu brinu tri monahinje.